Η άνοιξη είναι προ των πυλών και υπάρχει πιο χαρακτηριστική ανοιξιάτική εικόνα από μια μέλισσα πάνω σε ένα λουλούδι; Μπαίνουμε σε ένα δενδροκομείο ή σε ένα ανθισμένο λιβάδι και το βουητό των μελισσών μας συνεπαίρνει…
Κι όμως αυτή η εικόνα που την θεωρούμε δεδομένη έχει τα τελευταία χρόνια τεθεί σε κίνδυνο και αμφισβήτηση. Η ύπαρξη των μελισσών, που ειδικά στην Ελλάδα, λόγω της μεγάλης πυκνότητας μελισσιων θεωρείται δεδομένη, σε άλλες χώρες προκαλεί πονοκέφαλο σε μελισσοκόμους, αγρότες αλλά και κυβερνήσεις. Η εξαφάνιση των μελισσών είναι φαινόμενο της εποχής μας με ανυπολόγιστες συνέπειες για τον πλανήτη.
Τι επιπτώσεις όμως μπορεί να έχει η μείωση των πληθυσμών ενός τόσο μικρού εντόμου; Κάποιος μπορεί να πει ότι το μέλι και τα υπόλοιπα προϊόντα της μέλισσας δεν είναι είδη πρώτης ανάγκης, απαραίτητα για την επιβίωση του ανθρώπου.
Η συμβολή της μέλισσας στο περιβάλλον και στην αγροτική παραγωγή είναι έμμεση αλλά καθοριστική. Η επίσκεψη των μελισσών στα άνθη των φυτών γίνεται μεν για συλλογή τροφής (μέλι, γύρη), όμως έχει ως αποτέλεσμα μια πολύ σημαντική για τα φυτά διεργασία: την επικονίαση.
Με απλά λόγια, τα περισσότερα φυτά, καλλιεργούμενα και αυτοφυή είναι σταυροεπικονιαζόμενα, δηλαδή για να γονιμοποιηθούν πρέπει να μεταφερθεί γύρη από φυτό σε φυτό, ενώ η γύρη από το ίδιο φυτό δεν γονιμοποιεί τα άνθη τους. Χωρίς γονιμοποίηση των ανθέων δεν παράγονται καρποί και χωρίς καρπούς δεν υπάρχει αγροτική παραγωγή. Και μαντέψτε ποιος μεταφέρει τη γύρη από φυτό σε φυτό, ποιος δηλαδή επικονιάζει τα άνθη: οι μέλισσες! Πάνω από το 90% των καλλιεργούμενων φυτών είναι σταυροεπικονιαζόμενα και η αξία της επικονίασης που παρέχει η μέλισσα στα φυτά αυτά υπολογίζεται ότι είναι 150 φορές μεγαλύτερη από την αξία των παραγόμενων μελισσοκομικών προϊόντων!
Δεν θα πρέπει ακόμη να παραβλέψουμε τη συνεισφορά της μέλισσας μέσω της επικονίασης στην διατήρηση της αυτοφυούς βλάστησης και της βιοποικιλότητας του πλανήτη. Το μεγαλύτερο ποσοστό των αυτοφυών φυτών είναι σταυροεπικονιαζόμενα, συνεπώς χρειάζονται τις μέλισσες για να γονιμοποιηθούν και να παράγουν καρπούς και σπέρματα. Χωρίς μέλισσες δεν θα παραχθεί τίποτα από τα δύο άρα τα φυτά δεν θα μπορέσουν να πολλαπλασιαστούν και θα κινδυνέψουν με εξαφάνιση. Επιπλέον τα φυτοφάγα ζώα που βασίζονται στους καρπούς αυτών των φυτών για τη διατροφή τους θα εξαφανιστούν και θα τα ακολουθήσουν τα σαρκοφάγα. Είναι εμφανές ότι χωρίς τις μέλισσες το οικοσύστημα είναι καταδικασμένο να καταρρεύσει και οι συνέπειες θα είναι ανυπολόγιστες για όλο τον πλανήτη.
Κι όμως η σημασία της μέλισσας, που λίγο ως πολύ είναι σε όλους γνωστή, δεν μπορούμε να πούμε ότι αναγνωρίζεται και στην πράξη. Στην πραγματικότητα οι μέλισσες είναι υπό διωγμό! Ας αναλογιστούμε πόσοι ψεκασμοί με επικίνδυνα για τις μέλισσες φυτοφάρμακα γίνονται, ακόμη και σε ανθισμένα φυτά. Πόσες φορές δεν ακούσαμε για διενέξεις μελισσοκόμων με αγρότες, κτηνοτρόφους αλλά ακόμη και ξενοδόχους καθώς φαίνεται ότι τα μελίσσια ενοχλούν τους τουρίστες! Και να σκεφτεί κανείς ότι σε άλλες χώρες οι αγρότες πληρώνουν τους μελισσοκόμους για να τοποθετούν τα μελίσσια τους κοντά στις καλλιέργειές τους!
Η περίφημη «οικολογική συνείδηση» μένει τις περισσότερες φορές στα λόγια ενώ οι πράξεις είναι που μπορούν να σώσουν το περιβάλλον. Εάν λοιπόν θέλουμε να προστατεύσουμε το ήδη εύθραυστο οικοσύστημα του πλανήτη μας, ας ξεκινήσουμε προστατεύοντας τις μέλισσες και τους ανθρώπους που ζουν μαζί τους, τους μελισσοκόμους. Πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι όσα κι αν είναι τα οφέλη των μελισσοκόμων από τη μελισσοκομία, πολλαπλάσια είναι η προσφορά τους στην αγροτική παραγωγή και στο φυσικό περιβάλλον, και η προσφορά αυτή πρέπει επιτέλους να αρχίσει να αναγνωρίζεται.
Για την Open Mellon A.E.,
Κώστα Μιναχείλης
Γεωπόνος – Μελισσοκόμος